Stealth learning

Om serious games goed op de kaart te krijgen is onderzoek naar de effecten belangrijk. Zeker in economische tegenwind. Daarom is elk initiatief prachtig, zeker dat van Marije van Gent, onderzoeker bij centrum voor mondiaal burgerschap NCDO. In homo ludens beschrijft ze een onderzoek waarbij de effecten van de game 'On the ground reporter - Uganda'.

Honderden jongere spelers hebben meegedaan in het onderzoek, en hoewel door anonimiteit niet alle statistische verbanden konden worden gelegd, zijn er toch een paar heldere conclusies. Op sommige vlakken helpt deze game. Heb ik zelf ook ervaren door 'm te spelen trouwens: alleen al de reizen en straatbeelden dompelen je al helemaal onder.

Door de oogharen heenkijkend komt dit onderzoek tot soortgelijke conclusies als het meta-onderzoek van Tracy Sitzmann. Zij analyseerde een brede range onderzoeken en concludeerde dat games effectieve leermiddelen kunnen zijn, zeker als het aankomt op kennis en retentie ervan. 

Kennis? In eerste instantie vond ik dat heel gek: ik verwachtte vooral resultaten rond houding en motivatie. Games bieden mij vaak nieuwe inzichten en zetten me vaak op het verkeerde been. Als ontwerper ervaar ik vaak dat een game een uitstekende starter kan zijn van een verandertraject. Om spelers te verleiden zich bloot te geven en 'bewust onbekwaam' te maken. 

Bij nader inzicht is de conclusie toch wel logisch. Marije van Gent beschrijft het ook: op het vlak van houding is er niet zoveel effect omdat de spelers precies weten waar ze aan beginnen. De spash-screen en communicatie eromheen is zeer expliciet over het doel. Dat is te waarderen, maar wie niet geïnteresseerd is in Afrika zal niet aan de game beginnen. En andersom: 'preaching to the converted' dus. Jongeren die het spel willen gaan spelen hebben vooraf al meer inzicht in de voedselcrisis dan jongeren die niet geïnteresseerd zijn in de game.



Om aan te komen bij wie het echt nodig heeft is het slim om een metafoor of zelfs een dekmantel te gebruiken. Bij Bright Alley noemen we dat 'Stealth Learning': pas bij de clou in de game blijkt dan het leerdoel. Op dat moment heeft de speler al het natuurlijke gedrag laten zien, zonder sociaal wenselijkheid of weerzin.

Het is vaak even schrikken als de gevolgen van de eigen keuzes zichtbaar worden. Het gebeurt regelmatig dat medewerkers van bijvoorbeeld KPMG, gemeente Amsterdam of NS schaterlachen als ze merken dat Bright Alley achter zo'n 'stealth' oplossing zit die ze soms al jaren geleden hebben ervaren. Een veilige voedingsbodem om te gaan leren over 'low interest' onderwerpen als integriteit, compliance, veiligheid of duurzaamheid. Op onze nieuwe website staat een voorbeeld rond Akzo Nobel.

Gibbon

In de vooraankondiging leek het bijna te mooi om waar te zijn. Online leren via een leerpad dat een expert uitzet langs bestaande online leerbronnen. Uiteraard met allerlei sociale interactie eromheen. MOOC meets Pinterest. Deze nieuwe service heet Gibbon en komt uit Leiden.

De vormgeving is helemaal van nu, met veel wit en schuivende panels. Er is al aardig wat inhoud beschikbaar gezet, afgelopen maanden. Het werkt soepel, hoewel het aanklikken van de knop 'Learned' me nog niet intuïtief overkwam. Er is enige gamification bedacht, maar dat blijft nog erg eendimensionaal beperkt tot punten. En badges, misschien: "Along the way we might reward you with some badges".

Je kunt bijna net zo makkelijk een learning flow volgen als er zelf eentje maken, met lekkere browser plugins. De combinatie met andere, bestaande platforms wordt nog niet echt gezocht, behalve dat je via Twitter en Facebook studenten kunt werven.

Wat ik zelf direct merk bij het doorlopen van een flow is dat het vooral toch veel leeswerk is. Van prima kwaliteit, maar toch lezen. Ontwikkelaar Petar Radosevic licht desgevraagd toe dat nog gewerkt wordt aan het versteken van de functionaliteit rond video's.

Bij mij blijft het echter kriebelen: zeker ook voor online leren is interactie cruciaal. Feedbackloops via peers (bijvoorbeeld MOOCs) of ingeblikt (bijvoorbeeld e-learning) helpen om actief met de stof bezig te zijn en te oefenen met toepassen en gedrag. Zou zoiets ook laagdrempelig toe te voegen zijn, of verliest dit initiatief dan zijn charme en laagdrempeligheid?

Save the world!

"Oh ja, e-learning. Onze secretaresse klikt die modules hier op de afdeling altijd door." Het gaat me aan het hart als ik dit soort ervaringen hoor over online leren. Mensen die leren, zeker online leren, als een last in plaats van een ondersteuning. ik ga ervan uit dat ze daar alle reden toe hebben door de akelige modules die ze keer op keer moeten doorlopen, zonder het waarom goed te begrijpen. Het tradionele 'foie gras' leren. Nee, geef mijn portie dan inderdaad maar aan fikkie.

Zo zonde van de tijd  voor de lerende, of moet ik zeggen 'lerende'. Zonde van de moeite van de ontwikkelaar en zonde van het budget van de opdrachtgever. Zonde vooral omdat het zoveel beter kan, omdat het cynisme kweekt waar prachtige mogelijkheden liggen. Niet gesomberd, er zat inspirerende voorbeelden en frisse blikken.








Je ziet het er misschien niet aan af, maar Cathy Moore vind ik een superheld op dit vlak. Door haar focus op doen in plaats van kennis. Door het simpele action mapping in plaats van eindeloze taxonomie. Door de ervaring in plaats van informatie centraal te stellen. En door haar credo 'save the world from boring training'. Ze meent het.

Maslow onttroond

Voor leren en gedragsverandering zijn talloze modellen ontwikkeld, sommige zelfs op basis van enige research. Sinds een paar jaar gebruiken we bij Bright Alley een heel simpel model, dat vooral praktisch en herkenbaar is. Het bekende model van vier stadia van leren: onbewust bekwaam - bewust onbekwaam - bewust bekwaam - onbewust bekwaam. En misschien van de vierde fase wel weer doorlerend naar de eerste fase.

Zo'n eenvoudige praatkaart stimuleert inspirerende gespreken over 'leerbereidheid', scope en visie op leren. Het model staat aardig prominent als basis onder onze praatkaart.

Eroverheen geplot staan verschillende leerinterventies die we adviseren of ontwikkelen. De drie interventies prikkelen, leren en borgen laten deelnemers respectievelijk groeien naar nieuwe fases. Zelf leek het me zinnig om ook het onderscheid tussen limbisch systeem (onbewust, onderwater, systeem 1) en de neocortex (bewust, talig, systeem 2) ermee te verweven.

Collega Wesselien ontwikkelde een vrolijke variant die meer visueel en 'plakkend' was.

In dit geval vind ik de bruikbaarheid en herkenbaarheid belangrijker dan de research erachter, maar ik was toch wel benieuwd naar de bron. Van Maslow bleek dit model al snel niet afkomstig te zijn. Wel van een (on)zekere Noel Burch.

Wat ik pas recent ontdekte, is dat dit model ook als inspiratiebron dient voor interactieontwerpers en UX designers. Mooie basis onder leer-ervaring dus!

Way of Life

Lekker om op de fiets een file auto's in te halen. Op eentje stond het prikkelende 'Waterpolo is a way of life'. Stampend op de pedalen moest ik daar toch eens verder over denken. Hoe bedoelen die waterpolofans dat? Ze zijn zo gepassioneerd dat ze fietsen, eten, werken op een waterpolo-achtige manier? Gaan ze watertrappen als ze voor een stoplicht staan te wachten? Had die bestuurder de waterpolo-zender opstaan op de radio? Zegt hij 's avonds thuis: 'Schat, geef het zout eens aan', op een Waterpolo-achtige wijze? Ik ontdek er zelfs een campagne/shop/merk waarvan dat slechtoffer in de file stond.


Maar goed, hand in eigen boezem. In Delft als industrieel ontwerper opgeleid heb ik ooit rondgebazuind: "Alles is ontwerpen." Daar zijn volgens mij geen bumperstickers van, en da's maar goed ook. Design thinking heb ik nog steeds hoog, maar het is ook maar een bril die je op je neus zet natuurlijk.

Nee, als ik een credo moest kiezen zou er misschien toch staan "learning is the way of life". Of misschien playing? Dat zegt niet alleen iets over mijn werkleven, maar ook over hoe ik in het 'echte' leven sta. Tot en met het aangeven van het zoutvaatje toe. Benieuwd hoe fietsers me zouden inhalen met zo'n bumpersticker...